Η δημιουργικότητα είναι η πεμπτουσία των χαρακτηριστικών των ανθρώπων. Όταν συνδυαστεί με την ικανότητά μας να καταγράφουμε και να αξιοποιούμε συσσωρευμένη γνώση, μας κάνει το ύψιστης κατηγορίας είδος πάνω στον πλανήτη. Οι άνθρωποι διαμέσου της ιστορίας έχουν οραματιστεί το περιβάλλον τους με νέους και διδακτικούς τρόπους, παράγοντας ιδέες, εφευρέσεις και έργα τέχνης που έχουν αλλάξει επαναστατικά τη ζωή και έχουν προσθέσει στην κατανόηση του πλανήτη μας και της θέσης του στο σύμπαν.
Η φθίνουσα δημιουργικότητα
Εμείς οι άνθρωποι δεν έχουμε ακόμα φτάσει το πλήρες δημιουργικό μας δυναμικό, ωστόσο, κυρίως επειδή η δημιουργικότητα του κάθε παιδιού δεν φροντίζεται κατάλληλα. Ο κρίσιμος ρόλος της φαντασίας, της ανακάλυψης και της δημιουργικότητας στην παιδεία του παιδιού μόνο τώρα αρχίζει να βγαίνει στο φως, και ακόμα και εντός της εκπαιδευτικής κοινότητας, πολλοί ακόμα δεν εκτιμούν ή συνειδητοποιούν τη ζωτική της σημασία.
Έρευνα γύρω από τη δημιουργικότητα καταγράφει την λεγόμενη 'απότομη και κατακόρυφη πτώση της Δ' Δημοτικού' διαμέσου πολιτισμών. Κοντολογίς, τα δεδομένα αυτά δείχνουν πως όταν τα παιδιά ξεκινούν το σχολείο, το επίπεδο δημιουργικότητάς τους είναι φανερό και συχνά σε άνθιση. Μέχρι να φτάσουν την Δ' Δημοτικού, ωστόσο, έχουν γίνει πιο προσαρμοστικά (συμμορφώνονται), έχουν λιγότερη πιθανότητα να πάρουν ρίσκο, και λιγότερο παιχνιδιάρικα ή αυθόρμητα απ' ό, τι σε μικρότερες ηλικίες. Αυτές οι τάσεις συνεχίζουν διαμέσου των σχολικών χρόνων και φτάνουν μέχρι τα χρόνια της ενηλικίωσης. Εξού και υπάρχει ανάγκη να αντιμετωπιστεί από τους ενήλικες το ρίσκο της φθίνουσας δημιουργικότητας που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, αν είναι οι άνθρωποι να φτάσουν το δημιουργικό τους δυναμικό. Πρέπει να δοθεί η ευκαιρία σα σημερινά παιδιά να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους στον ύψιστο πιθανό βαθμό· όχι μόνο για το καλό του προσωπικού του μέλλοντος, αλλά και για τις κοινότητες που όλοι κατοικούμε.
Παρέμβαση
Η παραδοσιακή παιδεία από σχολείο και γονείς, γενικά, δεν θρέφουν τη δημιουργικότητα του παιδιού. Θέτονται περιορισμοί στη δημιουργικότητα των παιδιών από εκπαιδευτικά συστήματα που ενθαρρύνουν την προσαρμογή (τον κομφορμισμό) και την μίμηση στη μάθηση αντί για τον αυθορμητισμό και τη δημιουργική φαντασία. Επιπλέον, τα συνήθης τεστ πιάνουν μόνο την ικανότητα των μαθητών να παρέχουν 'σωστές' απαντήσεις σε ερωτήματα, χωρίς να διορθώνουν τη διεργασία σκέψης που οδηγεί σε 'λάθος' απαντήσεις ή να δέχονται διφορούμενες ή ασαφής αλλά εξίσου έγκυρες απαντήσεις. Ακόμα κι εκείνοι οι εκπαιδευτικοί ή γονείς που αναγνωρίζουν τη σημασία της δημιουργικότητας, συχνά δεν έχουν τα εργαλεία και την εκπαίδευση να ενθαρρύνουν την φαντασία και την ανακάλυψη του παιδιού.
Στα παλιά οικονομικά συστήματα της προηγούμενης χιλιετηρίδας, η δημιουργικότητα ήταν 'εξωγενής' ή καθαρά έμφυτη και δεν χρειαζόταν όλοι να είναι δημιουργικοί. Ακόμα και στη βιομηχανική εποχή, η έμφαση ήταν στην παραγωγικότητα, όχι τη δημιουργικότητα. Ωστόσο, στην οικονομία του μέλλοντος, η δημιουργικότητα θα πρέπει να είναι διάχυτη και κάθε άτομο θα πρέπει να μάθει πώς να επαυξάνει τη δική του δημιουργικότητα. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι σήμερα η σημασία της δημιουργικότητας τονίζεται όλο και περισσότερο από μελέτες σε κλάδους από την ανθρωπολογία μέχρι τη θεωρία οργανώσεων και διοίκησης.
Όμως, ένα παιδί σχεδόν πάντα εισάγεται στη διεργασία μάθησης (από το σχολείο) και στη διεργασία κοινωνικοποίησης (από την οικογένεια) αλλά όχι στη δημιουργική διεργασία. Αυτός είναι ο ρόλος του Διεθνούς Iδρύμματος για την Παιδική Tέχνη (ICAF) και άλλων τέτοιων εθνικών και τοπικών οργανώσεων.
Η αποστολή του Δ.I.Π.T. (ICAF) είναι να προετοιμάσει παιδιά για ένα δημιουργικό και συνεργατικό μέλλον. Η δημιουργικότητα μπορεί να ενθαρρυνθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, και οι τέχνες είναι ένα δυναμικό κανάλι για την καλλιέργεια της δημιουργικότητας ενός παιδιού. Επιπλέον, τα συνεργατικά project τέχνης (όπως οι τοιχογραφίες) επιδεικνύουν τη δύναμη της συνεργατικής δημιουργικότητας. Αλλά χρειάζεται οι τέχνες να οριστούν ευρύτερα απ' ό, τι στο παρελθόν, ενσωματώνοντας τις ψηφιακές τέχνες και τα νέα μέσα που η ψηφιακή επανάσταση έχει κάνει εφικτά.
Το Διαδίκτυο
Το Διαδίκτυο είναι ήδη το πιο ισχυρό μέσο για επικοινωνία, πληροφορία, παιδεία, συναλλαγές και χτίσιμο επικοινωνίας. Ωστόσο, η μέγιστη υπόσχεση της ψηφιακής επανάστασης ενέχεται στην άνθιση μιας παγκόσμιας επανάστασης δημιουργικότητας. Το Διαδίκτυο παρέχει μια δυναμική πλατφόρμα όπου η χρήση της γνώσης μέσω νέων μορφών μάθησης, επιτρέπει σε άτομα και ομάδες να φτάσουν το μέγιστο δημιουργικό τους δυναμικό. Ωστόσο, για να επέλθει επανάσταση δημιουργικότητας, η δυνατότητα του Διαδικτύου ως παιδική χαρά δημιουργικότητας για τα παιδιά θα πρέπει να τιθασευθεί σωστά.
Οι τέχνες
Όμως οι ψηφιακές παιδικές χαρές (που αναπτύσσονται από το ICAF) δεν σημαίνουν ότι οι χειροποίητες ή παραδοσιακές τέχνες αγνοούνται. Στην πραγματικότητα, οι τέχνες θα πάρουν μεγαλύτερη σημασία στην οικονομία του μέλλοντος, αν η μελλοντική οικονομία κινείται από τη δημιουργικότητα. Πολλά παιδιά, οι δάσκαλοι και γονείς τους ήδη συνειδητοποιούν τι μας περιμένει. Μία απόδειξη αυτού είναι ότι πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά συμμετέχουν παγκοσμίως στην Kαλλιτεχνική Oλυμπιάδα του ICAF, που γίνεται κάθε τέσσερα χρόνια. Η Kαλλιτεχνική Oλυμπιάδα ξεκινάει με εθνικούς διαγωνισμού γύρω από ένα παγκόσμιο θέμα και κλιμακώνεται σε μία διεθνή γιορτή παιδικής δημιουργικότητας και φαντασίας που γίνεται στην Oυάσινγκτον (Washington, DC.) στις H.Π.A.
Επανάσταση δημιουργικότητας
Πώς μπορούμε να προκαλέσουμε μια επανάσταση δημιουργικότητας; παράλληλα με το χτίσιμο ενός πολιτισμού ειρήνης, το να δημιουργήσουμε επανάσταση δημιουργικότητας απαιτεί τη συμμετοχή των παιδιών. Σύμφωνα με την UNESCO, 'η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας από νεαρή ηλικία είναι ένα από τα καλύτερα εχέγγυα για μεγάλωμα σε ένα υγιές περιβάλλον αυτοεκτίμησης και αμοιβαίου σεβασμού - κρίσιμα συστατικά για το χτίσιμο ενός πολιτισμού ειρήνης.'
Η επιλογή που αντιμετωπίζουμε δεν είναι απλά να είμαστε ή όχι δημιουργικοί. Αλλά είναι εάν πρέπει να ενθαρρύνουμε την επόμενη γενιά να είναι δημιουργική, και πώς καλύτερα μπορούμε να το κάνουμε. Μια επανάσταση δημιουργικότητας ξεκινάει με κάθε άτομο να μαθαίνει πώς να είναι δημιουργικό και στηρίζοντας τους καταλύτες αλλαγής.
Ashfaq Ishaq, Ph D, FRSA
ΔIEYΘYNTHΣ, ΔIEΘNEΣ IΔPYMA TEXNHΣ ΠAIΔIOY
ΠΗΓΗ: creativty portal (το άρθρο στα Αγγλικά)