Συνεργάζομαι. Συνεργώ. Συνέργεια. Δύο ή περισσότερα μέρη εργάζονται μαζί, παράγοντας κοινό έργο. Όταν χαρακτηρίζονται από συνεργασία, οι σχέσεις μεταξύ των μερών διαμορφώνουν ένα ψυχοκοινωνικό πεδίο απ' όπου αναδύεται η αίσθηση ότι τα μέρη ανήκουν σε κάτι που τους εμπεριέχει, γεννιέται ένα “εμείς”, μία ομάδα ή η ίδια η αίσθηση κοινότητας. Μέσα από το έργο εμψύχωσης με πολλές ομάδες στη διάρκεια του κύκλου ζωής των ΔΕΝ από το 2002, έχουμε αντιληφθεί τη συνεργασία – τη συνέργεια – ως μια διαδικασία μάθησης που ενέχει δεξιότητες αυξανόμενης συμπλοκότητας. Διαμορφώνω θέση/άποψη (η δική μου όψη). Εκφράζω θέση/άποψη (η δική μου αφήγηση). Ανοίγω να χωρέσω άλλες θέσεις/απόψεις, όχι πάντα άμεσα συμβατές με τη δική μου (πολλαπλές αφηγήσεις). Διαχειρίζομαι διαφωνία, σύγκρουση θέσεων/απόψεων (διάλογος, δημιουργική επίλυση συγκρούσεων). Αναζητώ κοινό τόπο (ορισμός κοινού στόχου, κοινού έργου).
Ένα δειλινό, περπατώντας δίπλα σ' ένα Αιγαιοπελαγίτικο λιμάνι, σε ένα σταντ με καρτ-ποστάλ παρατήρησα μια σειρά από διαφορετικές εικόνες με τον κοινό τίτλο “Έτσι γεννιούνται τα καράβια / αεροπλάνα”. Καθώς κοντοστάθηκα, μου έκανε εντύπωση ότι απεικόνιζαν μέρη σε συνέργεια, η κάθε μία με πολύ διαφορετικό τρόπο. Από την μέρα εκείνη, οι τρεις παρακάτω εικόνες έχουν μετατραπεί σε σημαντικό εργαλείο-ερέθισμα σε συναντήσεις επιμόρφωσης στην εμψύχωση, καθώς συνοδεύω ομάδες να μπουν στον σύμπλοκο κόσμο της έννοιας της συνέργειας.
ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΣ
Συνάθροιση: διεργασία που ενθαρρύνει τα διαφορετικά μέρη να φέρνουν σε κοινό τόπο διαφορετικές δυνατότητες/δεξιότητες ενώ κρατάνε διακριτή τη διαφορετική θέση/μορφή τους. Όταν προστεθούν μαζί, οι διαφορετικές δεξιότητες δίνουν στα συνεργαζόμενα μέρη νέες δυνατότητες. Αυτή η μορφή συνέργειας απαιτεί τη λιγότερη αλλαγή των μερών.
Σύνθεση: διεργασία θέσης και αντίθεσης σε συνεχή διάλογο, ο οποίος καταλήγει σε νέα σύνθεση που αλλάζει την αρχική θέση/μορφή του κάθε μέρους. Καθώς οι διαφορετικές θέσεις βρίσκουν τόπο έκφρασης κι αποδοχής, αυξάνεται η στιγμιαία σύγκρουση μεταξύ των μερών. Αυτή η μορφή συνέργειας απαιτεί δεξιότητες διαλόγου και δημιουργικής επίλυσης συγκρούσεων, διαχείριση διαφωνίας σε επίπεδο θέσεων με ταυτόχρονη ικανότητα διατήρησης της σχέσης και την ενημερότητα επιδίωξης κοινού στόχου/έργου. Απαιτεί τη δυνατότητα μερικής αλλαγής των μερών.
Μεταμόρφωση: διεργασία συνδιαλλαγής που ανακυκλώνει όλα τα μέρη, και απ' την οποία αναδύεται μια νέα θέση/μορφή. Η νέα μορφή γεννιέται ως η καταλληλότερη για τη νέα συνθήκη που αντιμετωπίζουν τα μέρη. (Στην εικόνα, η συνθήκη αλλάζει από μορφή ικανή να κινηθεί μέσα στον αέρα σε μορφή ικανή να κινηθεί σε συνδιαλλαγή και με τον αέρα και με το νερό). Το κάθε μέρος συμβάλει τις διαφορετικές δεξιότητες/ποιότητες που φέρει σε μια νέα σύνθεση. Η διαφορά μεταξύ μερών παραμένει διακριτή, όμως έχει πάρει νέα θέση στην καινούργια μορφή του κάθε μέρους. Αυτή η μορφή συνέργειας απαιτεί τη μέγιστη αλλαγή των μερών.
- Άννη Βασιλείου, Κοινωνική Ψυχολόγος
